ΜΝΕΠ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΝΕΠ

Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε όλη την Ευρώπη πρόβαλλε επιτακτική η ανάγκη της διάσωσης των πολιτισμικών τεκμηρίων των λαών.

Η νοσταλγία για ότι κατέστρεψε ο πόλεμος, ανέπτυξε –ξεχωριστά σε κάθε χώρα- την πρωτοβουλία περισυλλογής λαογραφικών θησαυρών και της παρουσίασης τους σε εκθέσεις ή μικρά περιφερειακά μουσεία. Μέσα σε αυτό το πνεύμα, ιδρύεται το 1918 από τον ποιητή Γεώργιο Δροσίνη και τον αρχαιολόγο Γιώργο Κουρουνιώτη το πρώτο Λαογραφικό Μουσείο της Ελλάδας με την επωνυμία «Μουσείον Ελληνικών Χειροτεχνημάτων».

Σκοπός του Μουσείου είναι η περισυλλογή, από όλη την Ελλάδα και τις χώρες όπου κατοικούν Έλληνες, ελληνικών χειροτεχνημάτων που χρονολογούνται στην περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι την ίδρυση του Ελληνικού κράτους.

Ο όρος «χειροτεχνήματα» καλύπτει-σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει ο ιδρυτικός νόμος του Μουσείου-όχι μόνο τα αντικείμενα τέχνης (καλλιτεχνίας) αλλά και τα προϊόντα της τεχνικής, δηλαδή τα κοινά αντικείμενα καθημερινής χρήσης που εικονογραφούν τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον και παρέχουν πληροφορίες για τις κοινωνικές συνθήκες μιας συγκεκριμένης εποχής.

Το 1923, το Μουσείο μετονομάζεται σε «Εθνικόν Μουσείον Κοσμητικών Τεχνών». Η αλλαγή της επωνυμίας μεταβάλλει τον χαρακτήρα αλλά και τα χρονολογικά όρια των συλλογών του Μουσείου. Σκοπός τώρα είναι η συλλογή αντικειμένων ελληνικής κοσμητικής τέχνης από αρχαιοτάτων μέχρι των πιο πρόσφατων χρόνων. Οι συλλογές εμπλουτίζονται την περίοδο αυτή, ακόμη και με υλικό αρχαιολογικών ανασκαφών, εφόσον αυτό κρίνεται κατάλληλο για να πιστοποιηθεί η ενότητα και η συνέχεια (μορφής, μοτίβων, τεχνικών) της ελληνικής τέχνης. Ο ιδρυτικός νόμος του 1923, επιτρέπει επίσης τη συλλογή και ξένων έργων κοσμητικής τέχνης για μελέτη και σύγκριση προς τα ελληνικά. Η πρώτη διευθύντρια Άννα Αποστολάκη(1924), εργάζεται με πραγματικό ηρωισμό για την υλοποίηση των στόχων του νεοσύστατου τότε Μουσείου που στεγάζεται στο Τζαμί Τζισδαράκη, στην πλατεία Μοναστηρακίου. Ασχολείται συστηματικά με τη συλλογή των «Κοπτικών Υφασμάτων». Το Μουσείο έχοντας ως πρότυπο αντίστοιχα ευρωπαϊκά μουσεία, μετονομάζεται το 1931 σε «Μουσείον Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης», για να επανέλθει όμως το 1935-εξαιτίας της θεωρίας του Φαλμεράυερ για σλαβική καταγωγή των νεότερων Ελλήνων- στους στόχους και το περιεχόμενο της προηγούμενης επωνυμίας του.

Το θέμα της διαχρονικής συνέχειας του ελληνικού πολιτισμού θα καθορίσει στη συνέχεια τη συλλεκτική πολιτική του Μουσείου. Ωστόσο, η Πόπη Ζώρα-νέα διευθύντρια από το 1956- επαναφέρει το 1959 τον προηγούμενο τίτλο του, «Μουσείον Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης», ως περισσότερο ανταποκρινόμενο στην προσπάθεια που γίνεται για τη συλλογή και προβολή της καλλιτεχνικής δημιουργίας του ελληνικού λαού. Με την επωνυμία αυτή τερματίζονται οι περιπέτειες της ονοματοθεσίας , των στόχων και του περιεχομένου των συλλογών του Μουσείου.

Το 1958, ένα εντελώς ανανεωμένο Μουσείο επαναλειτουργεί στο Τζαμί της πλατείας Μοναστηρακίου. Η Πόπη Ζώρα με πείσμα και ξεχωριστή αφοσίωση προσδίδει στο Μουσείο διεθνή ακτινοβολία. Οι συλλογές εμπλουτίζονται τώρα με νέο υλικό. Χάρη στις πολυετείς προσπάθειες της Π. Ζώρα, μοναδικά δείγματα νεοελληνικής κεντητικής που βρέθηκαν σε παλαιοπωλεία του εξωτερικού «επαναπατρίζονται» για να εκτεθούν μόνιμα πλέον στις αίθουσες του Μουσείου.

Βασικό ωστόσο μέλημα την εποχή αυτή παραμένει το κτηριακό, η στέγασή του, αφού οι υπάρχοντες χώροι του Τζαμιού δεν επαρκούν για να στεγάσουν το συνεχώς αναπτυσσόμενο Μουσείο. Το 1972, ενοικιάζεται ως αποθηκευτικός χώρος το κτήριο της οδού Θέσπιδος, για να αγοραστεί αργότερα από το ΥΠ.ΠΟ.Τ., ενώ το τέλος του 1973, η μόνιμη έκθεση και τα γραφεία μεταστεγάζονται στο κτήριο της οδού Κυδαθηναίων 17. Στο τζαμί Τζισδαράκη παρέμεινε προς έκθεση μόνον η συλλογή κεραμικής.

Στους εκθεσιακούς χώρους του κτηρίου της οδού Κυδαθηναίων παρουσιάστηκαν οι πρώτες περιοδικές εκθέσεις (Η Λαϊκή γλυπτική του Πηλίου, Λαϊκά Μουσικά Όργανα, από τη συλλογή του Φ. Ανωγειανάκη), οργανώθηκαν  διαλέξεις για την ελληνική λαϊκή τέχνη και λαογραφία και πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες εκδόσεις (Π. Ζώρα, Κεντήματα και Κοσμήματα της Ελληνικής Φορεσιάς).

Σήμερα , τα γραφεία της Διοίκησης του Μουσείου βρίσκονται  στο κτήριο της οδού Θέσπιδος 8, ενώ σύντομα το Μουσείο θα μετοικίσει στην νέα στέγη του, στο οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Άρεως, Κλάδου, Βρυσακίου και Αδριανού στην Πλάκα, πίσω απο τον σταθμό του ηλεκτρικού στο Μοναστηράκι.

Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού
www.mnep.gr

 

Η ΝΕΑ ΜΟΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ